نویسنده : رحیم مخدومی

عنوان:    جنگ پابرهنه

تاریخ ثبت:           1387-07-13 00:00:00

تاریخ ویراش:       1389-11-20 13:19:32

شابک:    978-964-506-194-2

نوع جلد:      شومیز

قطع:      رقعی

قیمت(ریال):        21000

شمارگان:             2200

چاپ جاری:          11

تعداد صفحات:       156

وزن(گرم):           206

————————-

در اشاره کتاب جنگ پا برهنه آمده است: «این کتاب از میان همه نگاه‌ها، نگاهی را انتخاب کرده است که بتواند پاهای برهنه بچه‌هایی را ببیند که هشت سال تمام در سرما و گرما در کوه‌ها و دشت‌ها به دور از همه سیاست‌های موسمی، به قولی که به آن پیرمرد راحل داده بودند عمل کردند. این پابرهنه‌ها ستاره‌هایی هستند که در آسمان معروف‌تر از زمین‌اند و همه شگفتی این است که چرا رسد نمی‌شوند.» هماند برخی از کتاب‌های ادبیات پایداری که این افتخار را داشتند که مزین به تقریظی از مقام معظم رهبری باشند، کتاب جنگ پا برهنه هم مزین به این افتخار است.

مقام معظم رهبری در تقریظی بر کتاب نوشته است: «این انعکاسی از رنج‌های مردم پا برهنه است که به خصوص در مقایسه با فداکاری همین مردم، بسی جانکاه و تلخ و ناپذیرفتنی می‌نماید… و وقتی روح لطیف و حساسی منظره این هر دو را به چشم دیده، بلکه با آن زیسته باشد، با زبانی به‌‌ همان تلخی آن را روایت می‌کند و البته توسن خیال اهل هنر همیشه و در همه میدان‌ها از واقعیت پیشی می‌گیرد. در روایت‌های دیگر از همین جبهه و‌‌ همان خط و در مقابله با‌‌ همان دشمن، چیزی از همه برجسته‌تر است و شیرین‌تر، و آن تواضع و چندان ندیدن کار خود در مقابل کار دیگرانی که آنان نیز در جبهه‌هایی دیگر اما باز در برابر‌‌ همان دشمن و به عشق‌‌ همان خدا، تلاشی کرده و عرقی ریخته‌اند، اگرچه خطر در همه میدان‌ها یکسان نیست و همه کسانی را که فیض آن جبهه را نبرده‌اند، اهل دنیا و دلبسته به تعلقات آن ندانستن، و زحمت و مرارتی را که خود برای خدا برده‌اند بر سر دیگران خرد نکردن و این صفات پاکان و پارسایان است. این خصوصیت در این نوشته که از جهات بسیار: زبان، تصویر، پردازش و به خصوص استفاده خوب از آیات قرآن، خیلی خوب است، به چشم نمی‌خورد و افسوس دیگر آنکه فرق است میان اینکه کسی از بسته شدن دروازه جهاد و شهادت غمگین شود و حسرت بخورد اما با این حال از عمل به وظیفه‌ای که مصلحت اسلام و مسلمین بر دوش همه نهاده، خرسند باشد و اینکه کسی اصل را بر تشخیص خود نهاده و قبول ختم جنگ را خیانت و کار شیطان و توطئه دشمن بداند و حتی به اشاره‌ای، امام و خاصان او را هم مستثنی نکند، در این کتاب شق اول دیده نمی‌‌شود.»

کتاب جنگ پابرهنه شامل 24خاطره با نثری روان و دلنشین است که سعی می‌کند تنها به دود و آتش و بوی باروت بسنده نکرده و نقبی به لایه‌های زیرین جنگ و شخصیت رزمندگان هم بزند. هر چند کوتاه هم کافی است.

از ابتکارات زیبای کتاب آن است که هر خاطره با آیه‌ای از قرآن آغاز می‌شود. آیه‌ای به عنوان مقدمه که با خاطره همبستگی معنایی داشته و به نوعی ریشه‌های جنگ پابرهنه را مشخص می‌کند. این کتاب شامل خاطرات راوی از مقاطع مختلف جنگ و از جمله عملیات‌های والفجر 8 و کربلای 5 است. البته بیشتر تمرکز این کتاب بر شخصیت‌های حاضر در جبهه است و حوادث و رویدادهای جنگ به مراتب در حاشیه قرار گرفته‌اند.
یکی از شخصیت‌های محوری این کتاب عبدالرحیم جمشیدی، مهاجر افغانی است که برای کار به ایران آمده است. او با مشاهده حوادث رخ داده ایران بر اثر جنگ تحمیلی از ادامه کار دست می‌کشد و راهی جبهه می‌شود. عبدالرحیم پس از هر بار مجروحیت، بدون هیچ ملاقات کننده‌ای در بیمارستان بستری می‌شود و دوباره به جبهه باز می‌گردد. سرانجام سال آخر جنگ، جمشیدی شیمیایی می‌شود و به شهادت می‌رسد. خانواده ایرانی که او نزد آن‌ها کار می‌کرده، سرپرستی مراسم وی را به عهده گرفته و او را در روستای داوودآباد ورامین به خاک می‌سپارند.

کتاب جنگ پا برهنه به شکل یادداشت‌های روزانه، ولی متکی به تکنیک‌های روایی- داستانی نوشته شده است: «ناگهان یکی دوان دوان می‌آید و می‌گوید دویست تا عراقی از پل عبور کردند، الان محاصره‌مان می‌کنند، تصمیم گیری در یک گردان بدون فرمانده مشکل است. ولی باید چاره‌ای اندیشید. شجاعانه‌ترین فکری که به نظر می‌رسد این است؛ نیرو‌هایمان از حوالی پل کنار بکشند و با مهمات باقی مانده جلوی پیش روی عراقی‌ها را از رو برو بگیرند. عده‌ای که کشته شوند مابقی پا به فرار می‌گذارند. همه در فکر چاره‌اند که ناگهان مجتبی تیربارش را بر می‌دارد، به طرف پل می‌دود و پشت عراقیهای تازه از پل عبور کرده را می‌بندد. همه در شگفت‌اند مجتبی روی پل می‌ایستد و با فریاد الله اکبر عراقیهای از پل گذشته را به رگبار می‌بندد.» (ص 31 و 32)

موضوع کلٌی کتاب یک سیر خطی دارد، اما نویسنده بخش‌های مختلف این روایت خطی را به لحاظ زمانی و مکانی از هم جدا کرده و در فصل‌های مختلف آورده است. از جمله فصل‌های این کتاب می‌توان به «نیایش»، «بلدزر‌ها»، «یک مؤمن، یک گردان»، «خط»، «با حال»، «و مارمیت»، «ابوطیاره»، «باز ایستاده‌ایم»، «پا برهنه»، «من برای دیگران»، «شهادت خورشید» و «جمال خورشید» اشاره کرد.
کتاب به دو سردار شهید دوران دفاع مقدس (سید مهدی لاجوردی و مصطفی شفیعیان) تقدیم شده است. این دو از شخصیت‌های درون متن هم محسوب می‌شوند. از سید مهدی لاجوردی در کتاب با عنوان فرمانده گردان زرهی بلال یاد می‌شود.
بخش پایانی کتاب، ضمیمه عکس‌های مرتبط با موضوع خاطرات است که در آن شش قطعه عکس سیاه و سفید ارائه شده است. ( علی سلیمی)